Smutną prawdą jest fakt, że gatunek tradycyjnej literatury przygodowej umiera. Chłopięcy umysł za nic w świecie nie chce skupić się na literkach, kiedy w zasięgu wzroku kuszą hiperrealne gry wideo lub zjawiskowe filmy akcji. Książki odchodzą do lamusa. Oczywiście aksiązkowość to nie tylko przypadłość dzieci, ale również ich rodziców. Choć na szczęście zdarzają się czytelnicze cuda – małe światełka w tunelu. Od kilku lat popularny jest na przykład „Harry Potter” (po niego sięgają zarówno dzieciaki, jak i starszyzna – choć czasem się do tego nie przyznaje), Tolkien, Dan Brown lub masowa literatura science-fiction (Pilipiuk, Piekara, Ziemiański). Wszystkie te przykłady twórczości literackiej, choć w jakimś stopniu związane z przygodą, tradycyjnej literatury przygodowej nie stanowią. Bo tamta, jak zaznaczyłam wcześniej – właśnie dogorywa.
Tymczasem ma ona piękną i bogatą tradycję. Co ciekawe, do tych książek sprzed lat z sentymentem wracają raczej dojrzalsi czytelnicy. Młodzi wolą zombiaki. Indianie i kowboje w dzisiejszych czasach nudzą. Obecnie nie sięga się więc po Karola Maya. A postać to ciekawa i osobliwa. Otóż Karol to jeden z najsłynniejszych pisarzy, który tworzył awanturnicze powieści w klimacie Dzikiego Zachodu. Z rozmachem i fantazją pisał o Apaczach, białych osadnikach, wymyślił słynną postać Winnetou. Świat oszalał na punkcie sprawnie opowiadanych przez niego historii, przetłumaczono je aż na 33 języki. Czytelnicy połknęli haczyk, uwierzyli pisarzowi. A przecież May, mimo że wiarygodnie pisał o Dzikim Zachodzie, nigdy w Stanach Zjednoczonych nie był. Charakterystykę Indian, geografię tamtych terenów, obyczajowość znał jedynie z książek. Film na podstawie serii powieści Maya nakręcono w Europie – w Jugosławii, a za kamerą stanął Austriak. Indianie mówili za to po Niemiecku.
Równie poczytnym pisarzem powieści indiańskiej był James Cooper – tym razem rodowity Amerykanin. W swoim dorobku ma ponad 60 dzieł, zasłynął jednak z cyklu powieści pt. "Pięcioksiąg Przygód Sokolego Oka". Składają się na nie: "Pogromca zwierząt", "Ostatni Mohikanin", "Tropiciel Śladów", "Pionierowie" i "Preria". Pisarz zdobył uznanie dzięki plastycznym opisom, wartkiej akcji, a także wyrazistym bohaterom. Największą popularnością cieszy się drugi tom cyklu, a to za sprawą świetnego filmu w reżyserii Michaela Manna pod tym samym tytułem. Cooper został doceniony zarówno przez krytykę, jak i odbiorców. Masowo czytany po kilka razy przez przedstawicieli różnych pokoleń, przekazywany z ojca na syna, dzisiaj ląduje w kartonowych pudłach na strychu bądź w piwnicy.
Polska też ma swoich pisarzy przygodowych. Jakiś czas temu na przykład wyobraźnię młodych chłopców podjudzał Alfred Szklarski, twórca serii przygód o Tomku Wilimowskim – łowcy przygód. Nasz przygodopisarz urodził się w Chicago w roku 1912. Szybko jednak, bo w 1926, przyjechał tutaj w ślad za swoimi korzeniami. Zafascynowany kulturą indiańską postanowił iść w ślady Coopera i wraz z żoną napisał opowiadającą o upadku Indian trylogię pt. „Złoto Gór Czarnych”. Wszyscy pokochali go jednak za Tomka. Pierwsza z książek o przygodach chłopca została wydana w 1957 roku, ostatnia – w 1994. „Tomków” powstało dziewięć, w tym „Tomek w krainie kangurów”, „Tomek na Czarnym Lądzie” bądź „Tomek u źródeł Amazonki”. Rzecz oczywiście skupia się wokół tytułowego Tomka, który już jako młody chłopak przemierzył cały świat, rządny wiedzy poznawał odmienne kultury, z zapałem odkrywał wszystko to, co obce. Tomek przez długi czas cieszył się niezwykłym powodzeniem wśród młodych chłopców, jak i ich ojców. Czy czytają go również dzisiaj? Ostatnio sprzedawano go w „Biedronce” . Nie zalegał długo na pułkach. Czyżby dobry znak ?
Najsłynniejszym jednak polskim pisarzem przygodowym sprzed lat jest bez wątpienia Zbigniew Nienacki – twórca Pana Samochodzika. Panów Samochodzików powstało więcej niż Tomków, bo siedemnaście. Kilkakrotnie go ekranizowano (np.” Pan Samochodzik i Templariusze”, „Pan Samochodzik i Tajemnica Tajemnic” czy ‘Pan Samochodzik i złota rękawica”). Tytułowy bohater serii to historyk sztuki, pracujący w Departamencie Ochrony Zabytków. Jego zadaniem jest rozwiązywanie spraw dotyczących kradzieży, fałszerstwa czy przemytu dzieł sztuki. Zważywszy na zajęcie głównego bohatera, książki z tej serii zawsze skupiają się wokół zagadek detektywistycznych. Popularność Samochodzika okazała się tak ogromna, że po śmierci Nienackiego kilku pisarzy zaczęło kontynuować jego dzieło . Rekordzistą w tej dziedzinie jest Sebastian Mierzyński, który napisał aż 27 kolejnych powieści o Samochodziku. Na drugim miejscu w tej dziedzinie można by uplasować Andrzeja Pilipiuka – stworzył ich 19. Popyt na podobną literaturę jeszcze się więc nie skończył – nawet mimo faktu, że literacki Samochodzik to bardzo przykładny obywatel. Nie pije i przestrzega prawa.
